m.tv.pl

Na początku XX wieku minęło ponad 100 lat od czasu, gdy Polska utraciła Niepodległość. Kilkakrotnie podejmowano walkę zbrojną, by doprowadzić do odrodzenia Rzeczpospolitej. W latach dziewięćdziesiątych XIX wieku zaczęły kształtować się nowoczesne ruchy ideowe, które stały się fundamentem polskiego życia politycznego: ruch socjalistyczny, narodowy, ludowy oraz chrześcijańsko-demokratyczny. Działacze wywodzili się z młodej inteligencji i nie zgadzali się na bierność wobec zaborców. W kierownictwie Polskiej Partii Socjalistycznej na czoło wysunął się Józef Piłsudski. Przywódcą tajnej Ligi Narodowej został Roman Dmowski. W działaniach wielu Polaków dominowała idea pracy organicznej, której celem był rozwój gospodarczy i likwidacja zacofania cywilizacyjnego. Jej zwolennicy byli zdecydowani trwać przy polskości, ale rezygnowali z walki o suwerenność. Jesienią 1943 roku powstał plan "Burza", zakładający, że Armia Krajowa będzie przejmować kolejne tereny podczas odwrotu Niemców i zbliżania się Armii Czerwonej, a następnie ujawni się wobec Sowietów jako prawowita władza polska. Oddziały AK walczyły m.in. o Wilno, Lwów i miasta na Lubelszczyźnie i Rzeszowszczyźnie. Po realizacji planu wielu żołnierzy AK zostało przez Sowietów aresztowanych i zesłanych do łagrów. Tuż przed wybuchem Powstania Warszawskiego do walki nawoływali zarówno Moskwa, jak i polscy komuniści, stawiając dowództwo AK przed tragicznym wyborem. Bierne oczekiwanie oznaczałoby zagładę podziemia oraz wzmocnienie stalinowskiej propagandy o rzekomej kolaboracji AK z Niemcami, co byłoby dla Polski ciosem moralnym. Po powstaniu przeważały nastroje krytyczne wobec decyzji o walce, lecz z czasem historycy patrzą na tę decyzję mniej jednoznacznie.